Home
Византискиот историчар Прокопие напишал дека "старите Словени" сите до еден биле русокоси луѓе, што воопшто не се вклопува со антрополошките црти на денешните Македонци!
Теоријата за "хеленското потекло" на античките Македонци за прв пат била создадена во 19 век во Германија!
Античите Македонци, одиграле една од главните улоги во создавањето на најмоќната религија во светот.
Сепак, некои овде и натаму тврдоглаво го оспоруваат фактот дека античките Македонци се предците на денешните Македонци.
Историските податоци, но и обичната логика, зборуваат дека античките Македонци целосно ја внеле својата крв и култура во денешната македонска нација.
Античките народи не исчезнувале од лицето на земјата и не испарувале во воздух (освен доколку не постојат податоци за нивно масовно иселување и сл.].
Античките народи во најголем дел ја внесувале својата крв и култура во посовремените етникуми што се појавувале на нивната територија.
Ова денес е прифатено од речиси сите историографии во светот.
Таков е случајот и со балканските историографии.
Така, на пример, современата албанска историографија тврди дека денешните Албанци во најголема мера се потомци на древните Илири, т.е. на античкиот народ, што во минатото живеел на територијата на денешна Албанија.
Бугарската историографија сосема оправдано ги смета Тракијците како составен етно-културен сегмент од денешната бугарска нација.
Да потсетиме дека Тракијците биле антички народ кој главно живеел на територијата на денешна Бугарија.
И грчката историографија смета дека денешните Грци се директни потомци на древните Хелени, т.е. на народот што во антиката живеел на територијата на денешна Грција. Според ова, токму античките Македонци се античките предци на денешната македонска нација.
Но, поради добро познатите дневно-политички причини, кај нас, до не така одамна, беше оневозможувано да се истражуваат етно-културните врски со античките Македонци (освен поедини инцидентни случаи).
Нашата официјална историографија за време на едноумието (но и подоцна] се држеше исклучиво до теоријата дека денешните Македонци се "чисти Словени" со "прататковина" од заткарпатските мочуришта.
СЛОВЕНИТЕ - РУСОКОСИ ЛУЃЕ
Во врска со ова сакам да укажам дека во ваквата теорија не беа доволно објаснети неколку суштински моменти.
За илустрација овде ќе спомнам еден ваков момент, што можат да го согледаат и најнеупатените читатели.
Застапниците и приврзаниците на оваа теорија ќе треба да дадат убедлив одговор на едно едноставно прашање кое гласи: зошто денешните Македонци, според некои основни антрополошки карактеристики, изразено се разликуваат од мнозинството припадници на останатите "словенски" народи?
Познато е сведоштвото на византискиот средновековен историчар Прокопие (кој бил современик на старите Словени] во кое тој сосема јасно ги опишал нив како народ, чии припадници биле изразено "високи и многу јаки".
Тој тврдел и дека "старите Словени" сите до еден биле "русокоси", при што потенцирал дека меѓу нив немало ниту еден кој имал поинаква боја на косата, освен русата! ("Одбрани четива за историјата на македонскиот народ", Скопје, 1951, стр. 7).
Јасно е дека мнозинството денешни Македонци речиси воопшто не се вклопуваат во ваквиот опис на основните антрополошки црти на "старите Словени".
Поради тоа, се поставува прашањето: како е можно нашите "крвни предци" сите до еден да биле русокоси луѓе и, во најголем дел, "високи и јаки", а ние, нивните денешни "потомци", да имаме изразено спротивни карактеристики од нив?
Таков случај не постои во историјата.
Да ги земеме, на пример, Швеѓаните.
Се знае дека основните антрополошки црти на нивните крвни предци (Викинзите) биле исти како антрополошките црти на денешниве Швеѓани.
Зарем може некој денешен шведски историчар да ги опише Викинзите како "ниски црномурести луѓе со темна боја на косите"?
Ова можеби помалку изгледа и смешно, но токму таква состојба имавме во нашата досегашна официјална историографија.
Преку потенцирањето дека сме "чисти Словени" повеќе наши историчари и публицисти индиректно тврдеа дека нашите "крвни предци" антрополошки биле изразено поинакви од нас.
Но, од друга страна веќе наведовме повеќе докази за сличности во културата помеѓу "Словените" и античките Македонци, кои се несомнени и очигледни.
Како тогаш да се објасни оваа загатка?
Дали можеби во некое далечно минато постоело блиско културно, па и делумно етничко, влијание меѓу овие два етникума?
Сето ова останува за натамошни трпеливи истражувања.
Под знак прашалник е и теоријата за "прататковината на Словените од зад Карпатите". Секој читател самиот може да погледне во која било историска публикација поврзана со античкиот период на тој регион, каде што ќе види дека никакви "Словени" не се спомнуваат на поширокото подрачје околу Карпатите и тоа дури ни во првите векови по Христа. Та, нели е тоа нивната "прататковина" (земја на нивното создавање)? Ако е така, зошто тогаш нема никакви "Словени" на територијата околу Карпатите во првиот, вториот и третиот век по Христа, па и подоцна? И зошто во официјалните историографии на сите денешни "словенски" земји (но и во официјалните историографии на Романија, Молдавија и Унгарија], т.е. во историографиите на сите држави кои денес опстојуваат на територијата на поширокиот простор околу Карпатите, пишува дека "Словените" таму се доселиле, а не дека таму биле создадени?
Co сето ова сакам да потенцирам дека процесите околу создавањето на една нација не се така едноставни, како што досега ги изучувавме (барем за време на едноумието] и истите треба поодговорно и покомплексно да се истражуваат и преиспитуваат. Но, овде нема да задржуваме на сложените процеси на етногенезата на денешната македонска нација, затоа што за тоа досега сме пишувале, туку само ќе посочиме уште неколку моменти во врска со засебноста на античките Македонци како народ затоа што токму тие се нашите вистински антички предци.
ГЕРМАНЦИТЕОД 19 ВЕК ГИ “ГРЦИЗИРААТ” МАКЕДОНЦИТЕ
Вистината дека античките Македонци не биле никакви Грци денес е се поприфатена во светската наука, наспроти жестоките напори на грчката историографија и пропаганда да го докаже спротивното.
Во нашата поширока јавност е малку познато дека за прв пат дури во 19 век биле создадени посериозните пропагандни артикулации за наводниот "грчки карактер" на античките Македонци.
Најгласни во овие тврдења биле тогашните германски историчари.
Познатиот американски историчар д-р Еуген (Јуџин) Борза, кој денес се смета за најголемиот авторитет во светот во однос на историјата на античка Македонија и чие име се среќава во голем број енциклопедии (во поглавијата за античка Македонија), како и во голем број американски документарни емисии посветени на оваа тема, во својата книга "Во сенките на Олимп - појавата на Македонците" (Ин тхе Схадоњ оф Олѕмпус, Тхе Емергенце оф Мацедон, Принцетон Университѕ Пресс, Принцетон, Нењ Јерсеѕ, ИСБН 0-691-05549-1, УСА, 1990] прави детален преглед на теориите во 19 век поврзани со етничкото потекло на античките Македонци. Тој објаснува дека во 19 век, токму германските учени почнале погласно да го пропагираат хеленизмот кај античките Македонци.
Д-р Борза смета дека тие тоа го правеле поради сопствени потреби и интереси, како на пример поради обединувањето на Германија и сл. Ним им бил потребен некој антички јунак "обединител", на кого требало да се угледаат нивните тогашни политички водачи.
Таков "обединител" тие виделе во лицето на Филип II Македонски, кој наводно ги "обединил" Грците.
Но, д-р Борза (цит. дело, стр. 7] пишува дека во оваа идилична слика за Филип II како "обединител на Грците" германските учени од 19 век се судриле со една непремостлива пречка.
Имено, тие не знаеле како да ги објаснат говорите на познатиот грчки (атински) оратор Демостен, во кои, тој жестоко ги напаѓал Македонците како окупатори (а не како обединители] на грчките градови-држави, нарекувајќи ги "барбари" и "тирани".
Co текот на времето, компаративните научни истражувања од разни области, се повеќе почнаа да приложуваат докази дека античките Македонци не биле никакви Грци.
Така, денешните обиди на грчката пропаганда да го докаже спротивното претставуваат само дефанзивен рецидив од германската пропаганда на 19 век, секако надополнет со дневно-политичките и стратешки национални грчки интереси, какво што е задржувањето на приграбениот крупен дел од Македонија во 1913 година и сл. За ова денес се свесни сите сериозни истражувачи на античка Македонија во светот.
Самиот д-р Борза пишува:
"Најголемиот дел од античка Македонија бил вклучен во модерната грчка држава дури во 1913 година и таа била политички чувствителна област во релациите помеѓу атинската власт на југ со своите нехеленски соседи на север" (Борза, стр. 6].
Излегувањето на површина на податоците за етничката засебност на античките Македонци и денес е попречувано поради низа објективни и субјективни фактори.
Како прво, податоците од античките наративни извори за Македонците во голема мера до нашево време стигнале преку записите на нивните непријатели.
Овој факт го признава и грчкиот археолог, проф. Фотис Пецас.
Во својата статија "Едно свинче-патешественик", овој грчки археолог, пишува:"Во 1967 година започнавме со долгорочни ископувања во Едеса.
Одевме да решиме сериозни проблеми: кои биле античките Македонци?
Одговорот на прашањето не го даваат целосно историските извори за праисторискиот период.
Македонски извори не се зачувани.
За Македонците имаме информации главно од непријателите на Македонците: од Атињаните, како Демостен; од Римјаните, како Ливие, или од Грците под римска окупација, како Полибие.
Само Македонија, само македонската земја може да даде вистинс
ка слика за античка Македонија, непристрасно..." (Христо Андоновски: Јужна Македонија од античките до денешните Македонци, Скопје, 1995 год., стр. 19].
САМОБИТНОСТА НА АНТИЧКИТЕ МАКЕДОНЦИ
И познатата американска историчарка д-р Синдија Синдор Словиковски, во својата книга "Спортот и културата во античко-македонското општество", пишува слично:
"Голем дел од податоците за Македонците доаѓа од писатели кои живееле во грчките градови-држави, полиси. Животот и историјата на Македонците честопати им биле туѓи на Грците" (Д-р Сѕнтхиа Сѕндор Слоњикоњски, Спорт анд Цултуре ин тхе Анциент Мацедониан Социетѕ, Тхе Пеннсѕлваниа Стате Университѕ, 1988, стр. 8].
Слично пишувал и познатиот француски научник Виктор Берар [1864-1931].
Во изданието "Ла Ревуе де Парис", тојнапишал:
"До не така одамна Франција не ги познаваше Македонците.
Тие за нас беа Тракијци, Пеони, Склавини, див или речиси митски народ, кој живее на дното од, за нас, непознатата земја.
Ние не ги познававме и ги омаловажувавме затоа што всушност за нив дознававме од злобните белешки на старите и на сегашните Грци" (Т. Л. Поречки: "Истина о Македонији кроз документацију", Белград, 1992, стр. 62].
Уште подециден е д-р Борза, кој во врска со ова пишува:
"...Македонската историја ги предизвика оние кои сакаа да дознаат како овој народ успеа да достигне толкава историска големина.
За несреќа, на античките Македонци им недостасуваше некој како Полибие кој ги расветли институциите што подоцна ги направија Римјаните славни.
Оние што ги спомнувале македонските обичаи или им биле непријатели на Македонците, или биле подоцнежни биографи на Филип, или пак биле дилетантски собирачи на гласини и егзотика.
Секој обид да се реконструира внатрешната историја на Македониците со помош на вакви фрагменти е крајно тежок" (Ин тхе Схадоњ оф Олѕмпус, Тхе Емергенце оф Мацедон..., стр. 232].
Од друга страна ни современите археолошки ископувања во денешниот дел на Македонија под Грција не се отидени којзнае колку далеку, а да не зборуваме за веројатниот субјективизам во презентирањето на археолошките наоди од страна на грчката држава пред светот.
Д-р Словиковски во својот спомнат труд ја потенцира незадоволителната активност на грчките археолози на тлото на Македонија под Грција, па вели:
"Се до пред десетина години археологијата во северна Грција [Македонија] беше игнорирана за сметка на плодоносните наоди во таквите области како што е Атина" (Исто, стр. 8].
И д-р Борза (стр. 12] пишува дека за ископините од античка Македонија се дознава главно преку годишните извештаи на грчкиот археолошки сервис и од понекои странски списанија.
Сепак, и покрај сите овие моменти, денес има пронајдено доволно докази за самобитноста на античките Македонци.
Теоријата за "хеленското потекло" на античките Македонци за прв пат била создадена во 19 век во Германија!
Античите Македонци, одиграле една од главните улоги во создавањето на најмоќната религија во светот.
Сепак, некои овде и натаму тврдоглаво го оспоруваат фактот дека античките Македонци се предците на денешните Македонци.
Историските податоци, но и обичната логика, зборуваат дека античките Македонци целосно ја внеле својата крв и култура во денешната македонска нација.
Античките народи не исчезнувале од лицето на земјата и не испарувале во воздух (освен доколку не постојат податоци за нивно масовно иселување и сл.].
Античките народи во најголем дел ја внесувале својата крв и култура во посовремените етникуми што се појавувале на нивната територија.
Ова денес е прифатено од речиси сите историографии во светот.
Таков е случајот и со балканските историографии.
Така, на пример, современата албанска историографија тврди дека денешните Албанци во најголема мера се потомци на древните Илири, т.е. на античкиот народ, што во минатото живеел на територијата на денешна Албанија.
Бугарската историографија сосема оправдано ги смета Тракијците како составен етно-културен сегмент од денешната бугарска нација.
Да потсетиме дека Тракијците биле антички народ кој главно живеел на територијата на денешна Бугарија.
И грчката историографија смета дека денешните Грци се директни потомци на древните Хелени, т.е. на народот што во антиката живеел на територијата на денешна Грција. Според ова, токму античките Македонци се античките предци на денешната македонска нација.
Но, поради добро познатите дневно-политички причини, кај нас, до не така одамна, беше оневозможувано да се истражуваат етно-културните врски со античките Македонци (освен поедини инцидентни случаи).
Нашата официјална историографија за време на едноумието (но и подоцна] се држеше исклучиво до теоријата дека денешните Македонци се "чисти Словени" со "прататковина" од заткарпатските мочуришта.
СЛОВЕНИТЕ - РУСОКОСИ ЛУЃЕ
Во врска со ова сакам да укажам дека во ваквата теорија не беа доволно објаснети неколку суштински моменти.
За илустрација овде ќе спомнам еден ваков момент, што можат да го согледаат и најнеупатените читатели.
Застапниците и приврзаниците на оваа теорија ќе треба да дадат убедлив одговор на едно едноставно прашање кое гласи: зошто денешните Македонци, според некои основни антрополошки карактеристики, изразено се разликуваат од мнозинството припадници на останатите "словенски" народи?
Познато е сведоштвото на византискиот средновековен историчар Прокопие (кој бил современик на старите Словени] во кое тој сосема јасно ги опишал нив како народ, чии припадници биле изразено "високи и многу јаки".
Тој тврдел и дека "старите Словени" сите до еден биле "русокоси", при што потенцирал дека меѓу нив немало ниту еден кој имал поинаква боја на косата, освен русата! ("Одбрани четива за историјата на македонскиот народ", Скопје, 1951, стр. 7).
Јасно е дека мнозинството денешни Македонци речиси воопшто не се вклопуваат во ваквиот опис на основните антрополошки црти на "старите Словени".
Поради тоа, се поставува прашањето: како е можно нашите "крвни предци" сите до еден да биле русокоси луѓе и, во најголем дел, "високи и јаки", а ние, нивните денешни "потомци", да имаме изразено спротивни карактеристики од нив?
Таков случај не постои во историјата.
Да ги земеме, на пример, Швеѓаните.
Се знае дека основните антрополошки црти на нивните крвни предци (Викинзите) биле исти како антрополошките црти на денешниве Швеѓани.
Зарем може некој денешен шведски историчар да ги опише Викинзите како "ниски црномурести луѓе со темна боја на косите"?
Ова можеби помалку изгледа и смешно, но токму таква состојба имавме во нашата досегашна официјална историографија.
Преку потенцирањето дека сме "чисти Словени" повеќе наши историчари и публицисти индиректно тврдеа дека нашите "крвни предци" антрополошки биле изразено поинакви од нас.
Но, од друга страна веќе наведовме повеќе докази за сличности во културата помеѓу "Словените" и античките Македонци, кои се несомнени и очигледни.
Како тогаш да се објасни оваа загатка?
Дали можеби во некое далечно минато постоело блиско културно, па и делумно етничко, влијание меѓу овие два етникума?
Сето ова останува за натамошни трпеливи истражувања.
Под знак прашалник е и теоријата за "прататковината на Словените од зад Карпатите". Секој читател самиот може да погледне во која било историска публикација поврзана со античкиот период на тој регион, каде што ќе види дека никакви "Словени" не се спомнуваат на поширокото подрачје околу Карпатите и тоа дури ни во првите векови по Христа. Та, нели е тоа нивната "прататковина" (земја на нивното создавање)? Ако е така, зошто тогаш нема никакви "Словени" на територијата околу Карпатите во првиот, вториот и третиот век по Христа, па и подоцна? И зошто во официјалните историографии на сите денешни "словенски" земји (но и во официјалните историографии на Романија, Молдавија и Унгарија], т.е. во историографиите на сите држави кои денес опстојуваат на територијата на поширокиот простор околу Карпатите, пишува дека "Словените" таму се доселиле, а не дека таму биле создадени?
Co сето ова сакам да потенцирам дека процесите околу создавањето на една нација не се така едноставни, како што досега ги изучувавме (барем за време на едноумието] и истите треба поодговорно и покомплексно да се истражуваат и преиспитуваат. Но, овде нема да задржуваме на сложените процеси на етногенезата на денешната македонска нација, затоа што за тоа досега сме пишувале, туку само ќе посочиме уште неколку моменти во врска со засебноста на античките Македонци како народ затоа што токму тие се нашите вистински антички предци.
ГЕРМАНЦИТЕОД 19 ВЕК ГИ “ГРЦИЗИРААТ” МАКЕДОНЦИТЕ
Вистината дека античките Македонци не биле никакви Грци денес е се поприфатена во светската наука, наспроти жестоките напори на грчката историографија и пропаганда да го докаже спротивното.
Во нашата поширока јавност е малку познато дека за прв пат дури во 19 век биле создадени посериозните пропагандни артикулации за наводниот "грчки карактер" на античките Македонци.
Најгласни во овие тврдења биле тогашните германски историчари.
Познатиот американски историчар д-р Еуген (Јуџин) Борза, кој денес се смета за најголемиот авторитет во светот во однос на историјата на античка Македонија и чие име се среќава во голем број енциклопедии (во поглавијата за античка Македонија), како и во голем број американски документарни емисии посветени на оваа тема, во својата книга "Во сенките на Олимп - појавата на Македонците" (Ин тхе Схадоњ оф Олѕмпус, Тхе Емергенце оф Мацедон, Принцетон Университѕ Пресс, Принцетон, Нењ Јерсеѕ, ИСБН 0-691-05549-1, УСА, 1990] прави детален преглед на теориите во 19 век поврзани со етничкото потекло на античките Македонци. Тој објаснува дека во 19 век, токму германските учени почнале погласно да го пропагираат хеленизмот кај античките Македонци.
Д-р Борза смета дека тие тоа го правеле поради сопствени потреби и интереси, како на пример поради обединувањето на Германија и сл. Ним им бил потребен некој антички јунак "обединител", на кого требало да се угледаат нивните тогашни политички водачи.
Таков "обединител" тие виделе во лицето на Филип II Македонски, кој наводно ги "обединил" Грците.
Но, д-р Борза (цит. дело, стр. 7] пишува дека во оваа идилична слика за Филип II како "обединител на Грците" германските учени од 19 век се судриле со една непремостлива пречка.
Имено, тие не знаеле како да ги објаснат говорите на познатиот грчки (атински) оратор Демостен, во кои, тој жестоко ги напаѓал Македонците како окупатори (а не како обединители] на грчките градови-држави, нарекувајќи ги "барбари" и "тирани".
Co текот на времето, компаративните научни истражувања од разни области, се повеќе почнаа да приложуваат докази дека античките Македонци не биле никакви Грци.
Така, денешните обиди на грчката пропаганда да го докаже спротивното претставуваат само дефанзивен рецидив од германската пропаганда на 19 век, секако надополнет со дневно-политичките и стратешки национални грчки интереси, какво што е задржувањето на приграбениот крупен дел од Македонија во 1913 година и сл. За ова денес се свесни сите сериозни истражувачи на античка Македонија во светот.
Самиот д-р Борза пишува:
"Најголемиот дел од античка Македонија бил вклучен во модерната грчка држава дури во 1913 година и таа била политички чувствителна област во релациите помеѓу атинската власт на југ со своите нехеленски соседи на север" (Борза, стр. 6].
Излегувањето на површина на податоците за етничката засебност на античките Македонци и денес е попречувано поради низа објективни и субјективни фактори.
Како прво, податоците од античките наративни извори за Македонците во голема мера до нашево време стигнале преку записите на нивните непријатели.
Овој факт го признава и грчкиот археолог, проф. Фотис Пецас.
Во својата статија "Едно свинче-патешественик", овој грчки археолог, пишува:"Во 1967 година започнавме со долгорочни ископувања во Едеса.
Одевме да решиме сериозни проблеми: кои биле античките Македонци?
Одговорот на прашањето не го даваат целосно историските извори за праисторискиот период.
Македонски извори не се зачувани.
За Македонците имаме информации главно од непријателите на Македонците: од Атињаните, како Демостен; од Римјаните, како Ливие, или од Грците под римска окупација, како Полибие.
Само Македонија, само македонската земја може да даде вистинс
ка слика за античка Македонија, непристрасно..." (Христо Андоновски: Јужна Македонија од античките до денешните Македонци, Скопје, 1995 год., стр. 19].
САМОБИТНОСТА НА АНТИЧКИТЕ МАКЕДОНЦИ
И познатата американска историчарка д-р Синдија Синдор Словиковски, во својата книга "Спортот и културата во античко-македонското општество", пишува слично:
"Голем дел од податоците за Македонците доаѓа од писатели кои живееле во грчките градови-држави, полиси. Животот и историјата на Македонците честопати им биле туѓи на Грците" (Д-р Сѕнтхиа Сѕндор Слоњикоњски, Спорт анд Цултуре ин тхе Анциент Мацедониан Социетѕ, Тхе Пеннсѕлваниа Стате Университѕ, 1988, стр. 8].
Слично пишувал и познатиот француски научник Виктор Берар [1864-1931].
Во изданието "Ла Ревуе де Парис", тојнапишал:
"До не така одамна Франција не ги познаваше Македонците.
Тие за нас беа Тракијци, Пеони, Склавини, див или речиси митски народ, кој живее на дното од, за нас, непознатата земја.
Ние не ги познававме и ги омаловажувавме затоа што всушност за нив дознававме од злобните белешки на старите и на сегашните Грци" (Т. Л. Поречки: "Истина о Македонији кроз документацију", Белград, 1992, стр. 62].
Уште подециден е д-р Борза, кој во врска со ова пишува:
"...Македонската историја ги предизвика оние кои сакаа да дознаат како овој народ успеа да достигне толкава историска големина.
За несреќа, на античките Македонци им недостасуваше некој како Полибие кој ги расветли институциите што подоцна ги направија Римјаните славни.
Оние што ги спомнувале македонските обичаи или им биле непријатели на Македонците, или биле подоцнежни биографи на Филип, или пак биле дилетантски собирачи на гласини и егзотика.
Секој обид да се реконструира внатрешната историја на Македониците со помош на вакви фрагменти е крајно тежок" (Ин тхе Схадоњ оф Олѕмпус, Тхе Емергенце оф Мацедон..., стр. 232].
Од друга страна ни современите археолошки ископувања во денешниот дел на Македонија под Грција не се отидени којзнае колку далеку, а да не зборуваме за веројатниот субјективизам во презентирањето на археолошките наоди од страна на грчката држава пред светот.
Д-р Словиковски во својот спомнат труд ја потенцира незадоволителната активност на грчките археолози на тлото на Македонија под Грција, па вели:
"Се до пред десетина години археологијата во северна Грција [Македонија] беше игнорирана за сметка на плодоносните наоди во таквите области како што е Атина" (Исто, стр. 8].
И д-р Борза (стр. 12] пишува дека за ископините од античка Македонија се дознава главно преку годишните извештаи на грчкиот археолошки сервис и од понекои странски списанија.
Сепак, и покрај сите овие моменти, денес има пронајдено доволно докази за самобитноста на античките Македонци.